Πέτρα
- Πληροφοριακά Στοιχεία
- Δημοσιεύθηκε : Δευτέρα, 07 Απρίλιος 2014 09:31
- Γράφτηκε από Έφη Πουλάκη-Παντερμαλή
.JPG)
Η Πέτρα και η περιοχή της
Η μακεδονική Πέτρα, ταυτισμένη στην είσοδο των ομώνυμων στενών που οδηγούν διά του οροπεδίου Αγίου Δημητρίου στην Περραιβία, έχει ομηρικό όνομα που περιγράφει την μορφή της. Είναι κυρίως γνωστή από την χριστιανική της φάση [επισκοπή γνωστή από τον 10ο αιώνα, 7η στις επισκοπές Θεσσαλονίκης] αναφέρεται ωστόσο από την αρχαιότητα, στα γεγονότα που αφορούν την πορεία του Αιμίλιου Παύλου.
<Od' A„m…lioj ¹mšrajmšntinaj ºršmei, ka… fasim»potethlikoÚtwnstratopšdwn ™ggÝjoÛtwsunelqÒntwn ¹suc…angenšsqaitosaÚthn. ™peˆ dkinîn ¤pantakaˆ peirèmenoj ™punq£netom…ane„sbol¾n œtimÒnon¥frouron ¢pole…pesqait¾ndi¦ Perraib…ajpar¦ tÕ PÚqionkaˆ t¾nPštran, tù m¾ ful£ttesqaitÕntÒpon ™lp…sajm©llon À di' ¿noÙk ™ful£ttetoduscwr…ankaˆ tracÚthtade…saj, ™bouleÚeto.
Πλούταρχος, Αιμ. Παύλος 15 1 1
Τον 12ο αιώνα αναφέρεται και ως επισκοπή "Σαγουδανείας" ή "Λαγουδανείας". Καταλείφθηκε από του Σέρβους και επανακαταλείφθηκε από τον Κατακουζηνό μετά την είσοδό του στη Βέροια [1342]. Την μεταβυζαντινή εποχή προβιβάστε στην 4η θέση των υποκείμενων επισκοπών στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Το 1342 καταλήφθηκε από τους Σέρβους και ξανακερδήθηκε από τον Κατακουζηνό μετά την είσοδό του στη Βέροια. Εγκαταλείφθηκε βίαια και λεηλατήθηκε τα νεότερα μεταβυζαντινά χρόνια από τους Τούρκους [1805-1813]. Οι καταδιωγμένοι Πετριώτες σκόρπησαν στα γύρω χωριά, διασώζοντας τη μνήμη του χωριού τους και το όνομά του. Σώζονται τμήματα περιβόλου, οικιών της μεταβυζαντινής πόλης, υδραγωγείου και ναού, πιθανότατα παλαιολόγειου. Χαμένα μέσα στη βλάστηση ανακαλύπτει κανείς σήμερα τα μεταβυζαντινά της ερείπια, διάτρητα δυστυχώς από τους ακούραστους κυνηγούς των θησαυρών του Ολύμπου. Κυρίαρχη είναι η γοητεία του οικισμού που ακόμη ερειπώνεται, ενώ η διαδικασία επανένταξης στη φύση έχει σχεδόν ολοκληρώσει το έργο της.
Οι “3 Ελιές” είναι χαμηλό ύψωμα αμέσως δίπλα στον οικισμό της αρχαίας Πέτρας, σε υψόμετρο περίπου 500 μ. Τα δύο υψώματα χωρίζονται από μία βαθειά κοίτη χειμάρρου, και επικοινωνούν μεταξύ τους με παλιό, ίσως αρχαίο μονοπάτι. Καλύπτεται με πυκνό δάσος δέντρων του Ολύμπου και ανάμεσά τους τρεις ρίζες άγριες ελιές που έδωσαν το όνομά τους στη θέση. Με το νεκροταφείο που εντοπίστηκε στις “3 Ελιές” οι γνώσεις για την περιοχή προχωρούν ως το τέλος της 2ης χιλιετίας. Πρόκειται για το πρώτο μεταβατικό νεκροταφείο του Ολύμπου από την ύστερη εποχή του χαλκού στην πρώιμη εποχή του σιδήρου, και μάλιστα δίπλα σε μία επώνυμη μακεδονική πόλη, την Πέτρα. Το νεκροταφείο είναι επίπεδο, αλλά δεν αποκλείεται η πιθανότητα να έχουν καταστραφεί τύμβοι με εκχερσώσεις και ισοπεδώσεις, αφού είναι από τις ελάχιστες οριζόντιες εκτάσεις που προσφέρονται για καλλιέργεια κοντά στην Πέτρα.
Νεκροταφείο εντοπίστηκε και στον Καλόγηρο, ύψωμα αμέσως ανατολικά του Πετριώτικου ποταμού, μεταξύ αρχαίας Πέτρας και Ράχης. Κατά την διάνοιξη δρόμου καταστράφηκε άγνωστος αριθμός τάφων, που η κατασκευή τους [κιβωτιόσχημοι, πλακοπερίβλητοι, με μεγάλες πλάκες στις μακριές πλευρές] δεν αποκλείει την χρονολόγησή στην εποχή του νεκροταφείου της Πέτρας και της γειτονικής Ράχης. Αμέσως κάτω από τον Καλόγηρο, στην Αγ. Μαρίνα-Στανσιά της κοιλάδας Πετριώτικου, εντοπίστηκαν δύο τάφοι, από τους οποίους ο πρώτος λακκοειδής στο άκρο της κοιλάδας κοντά στο εκκλησάκι της Αγ. Μαρίνας, και ο δεύτερος κιβωτιόσχημος στο βόρειο άκρο της κοιλάδας. Ο λακκοειδής είχε κατασκαφεί πρόσφατα από αρχαιοκαπήλους. Μέσα στον λάκκο βρέθηκε μετακάρπιο με χάλκινο απλό δακτύλιο, και κομμάτια φερτού πηλού, ίσως από μόνωση τάφου που χαρακτηρίζει πρώιμους τάφους του Ολύμπου. Ο κιβωτιόσχημος ήταν από παλιότερα συλημένος. Η επιμελημένη κατασκευή με επιμελημένα κατεργασμένες μεγάλες πλάκες, ίσως χρονολογεί τον τάφο στα ιστορικά χρόνια. Στην περιοχή ανάμεσα στους δύο τάφους εντοπίστηκε οικισμός χωρίς επιφανειακή κεραμική. Σώζονταν κτίρια με σαφή κάτοψη [μεγαροειδή, ελλειψοειδή, ίσως και κυκλική]. Το 1991 ο οικισμός καταστράφηκε από εκτεταμένες εκχερσώσεις.
Στην Κρυόβρυση, λόφο του Ολύμπου αμέσως ανατολικά του χωριού Λοκοβη [σύγχρονη Πέτρα] εντοπίστηκαν ερείπια οικισμού άγνωστης χρονολόγησης, χωρίς επιφανειακή κεραμική. Ο χώρος καταστρέφεται αφού αποτελεί χώρο ασκήσεων του στρατού. Τέλος, στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Πέτρας-Ράχης-Λόφου υπάρχουν διάσπαρτοι τύμβοι που θα μπορούσαν να αποτελούν νεκροταφείο, το οποίο όμως ποτέ δεν ερευνήθηκε.