Πιερία

Πληροφοριακά Στοιχεία
Δημοσιεύθηκε : Δευτέρα, 24 Μάρτιος 2014 08:43
Γράφτηκε από Έφη Πουλάκη-Παντερμαλή

Πιερία

Το όνομα της Πιερίας είναι ελληνικό και αρχαιότατο, αφού αναφέρεται στα αρχαιότερα κείμενα της ελληνικής γλώσσας, τον Ομηρο και τον Ησίοδο, πάντα  σε σχέση με τις δραστηριότητες των θεών του Ολύμπου[1].Το όνομα προέρχεται από την ίδια ελληνική ρίζα με το “πίαρ” και είναι συνεπές με την παχειά, εύφορη γη, την σχεδόν λιπαρή πεδιάδα της Πιερίας αλλά και την πλούσια γη  των ορεινών της περιοχών  με τα πυκνά δάση[2]. Ανάλογα είναι τα αναφερόμενα στις μυκηναϊκές πινακίδες: pi-we-ri-di και pi-we-ri-ja-ta[3]. Το τελευταίο υπενθυμίζει το “Πιεριώτας” μακεδονικό εθνικό της Πιερίας που αναφέρεται στα λεξικά του Στέφανου Βυζάντιου και Σουίδα, και από τον Στράβωνα[4]. Συζητώντας για τους Μάγνητες της Ιλιάδος, αναφέρει ότι ήταν γείτονες με Μακεδόνες κατοίκους της Πιερίας. Τους ονομάζει Πιεριώτες[5], διαφοροποιώντας τους από τους ακόμη παλιότερους κατοίκους της περιοχής, τους Πίερες ["Θράκες"], εκείνους  που απώθησαν οι Μακεδόνες[6].

 

Εκτός από την χώρα “Πιερία” παραδίδεται μία ομώνυμη πόλη και χώρα [Πιερία και Πιερίς] και συχνότερα ένα όρος με το ίδιο ακριβώς όνομα[7] από το οποίο προφανώς πήραν το όνομά τους στα νεώτερα χρόνια τα Πιέρια. Ωστόσο, η αρχαία Πιερία φαίνεται ότι αποτελεί ορεινό όγκο του ίδιου ορεινού όγκου με τον Ολυμπο. Κρίνοντας  από τον συσχετισμό του Παυσανία με την περιοχή του Δίου[8] μπορεί να υποθέσει κανείς ότι πρόκειται για τον ορεινό όγκο που ως ανεξάρτητο σχεδόν όρος αποκόπτεται από το ολυμπικό σύνολο με τις βαθύτατες χαράδρες του Ενιππέα (Ελεπειός? Βλ. Liv. 44.8.5) και  της Πέτρας πάνω από την κύρια πεδιάδα της Πιερίας (Δίου-Κατερίνης).  Η ακρώρεια  “Πιερία” ίσως ταυτίζεται με την βορειότερη από τις υψηλές κορυφές του Ολύμπου, τον Προφήτη Ηλία που δεσπόζει στον ορεινό αυτό όγκο πάνω από την περιοχή του Δίου [2803 μ.].

 

 

Σημειώσεις

[1] Oι θεοί περνούν από την Πιερία προκειμένου να προχωρήσουν βόρεια, προς τα όρη της Θράκης, νότια προς την Θεσσαλία, ανατολικά προς την θάλασσα., Στα λειβάδια της βόσκουν τα κοπάδια των θεών.  Βλ. Παράρτημα Κειμένων κατά Κεφάλαιο και θέματα.

 

[2] Πίων, πίειρα, πίον, Βλ. J.Β. Ηofmann, etym. Wort. des Griech., 1966,  πίαρ. .....πίων, πίειρα=ai. [altindisch]  pivan-, pivari schwellend, strotzend, feist, fett  [aus dem Fem. umgebildet πιερός, πιαρός fett= ai. pivarah. ...Vgl. πιδύω, πίτυς, πίσσα, πόα.  ΣτονΌμηροπίων-πίειρα-πίον:= παχύςεύφορος, πλούσιος.:Α 40,  Β 549, Ε 710, Ι 577, Μ 283, Μ 319,  Σ 342, Σ 541,  Τ 180, Ψ 750,  Ψ 832, δ 757, δ 764,  μ 346, ν 322, ρ 180,  τ 173, ω 66  ΤοόνομασχολιάζεταικαιαπότονΠλίνιο 4 17 1 et in regione quae Pieria apellatur a nemore. “Nemus” [-oris ] είναι το αρχαίο ελληνικό “νέμος” [-εος}, βλ. Ησύχιος, “νέμος, σύνδενδρος τόπος, και νομήν έχων” Σουίδα “νέμος επάκτιον΄το άλσος, το όρος το παράλιον.  Σοφοκλής [Αι 413] ‘πάραλά τ’ άντρα και νέμος επάκτιον’ ‘ οι δε αγχού της χηλής του όρους ηυλίζοντο, ως την ύλην και το εκ ταύτης νέμος πρόβλημα είναι”.

 

[3] ΜΥΟe 103 J. Chadwick, Documents in Mycenaean Greek, Cambridge 1973,, . σ.540. “perhaps ethnic,also used as Ρi we ri di" ΜΝΡiweriatas.

 

[4] Στ. Βυζάντιος: Πιερία.  Σούδα, Κρίτων: Πιεριώτης, Στράβων 9 5 22 12

 

[5] Στράβων 9, 5, 22, 22: …..MakedÒnwnto‹jPieriètaij ÐmÒroujto‹j œcousit¾ntoà Phneioà pera…anmšcritÁjqal£tthj.

 

[6] Βλ. για το θέμα προϊστορικοί θράκες βλ. Φ. Πουλάκη, Χία και Ανθεμούσια, εκδ. Μάτι 2001, σ. 153 κεξ., σ. 190 κεξ.

 

[7] Scholia  vetera στηνΙλιάδα, Î 226 ex. Πιερία ή Πιέρεια, και αλλού παραφραστικά όπως πχ. “πιερικός τένων” “πιερικός αυχήν” και “Μακεδών Πιερίας σκόπελος”, που θα μπορούσε ωστόσο να δηλώνει και τον ίδιο τον Ολυμπο.  Νόννου Διονυσιακά 2, 400: ˜spšrion par¦ ceàma Pacuni£j· ™ggÚqi d' ¥rktou ¢mfˆ n£phn Qr»issan 'Aqwi¦j œklage NÚmfh, Pierikù d tšnonti Makhdonˆj ‡acen Ûlh·OrasculaSibyllina: Oraculaa, mšleoi Kškropej Kadme‹oi ºd L£kwnej, o‰ perˆ PhneiÒn te baqÚscoinÒn te MolossÒn Tr…khn Dwdènhn te kaˆ Øy…dmhton 'Iqèmhn aÙcšnaPierikÒnte, mšganperˆ ·…on 'OlÚmpou, ”Ossan L£riss£n te kaˆ Øy…pulon Kaludîna. AnthologiaGraeca: ANTIPATROU QESSALONIKEWS T£sde qeoglèssouj `Elikën œqreye guna‹kaj Ûmnoij kaˆ Makedën Pier…aj skÒpeloj,

Παυσανίας 9, 30, 7, 3:MakedÒnwn d oƒ cèran t¾n ØpÕ tÕ Ôroj t¾n Pier…an œcontej kaˆ pÒlin D‹on, fasˆn ØpÕ tîn gunaikîn genšsqai t¾n teleut¾n ™ntaàqa tù 'Orfe‹· Βλ. και 10, 13, 5 1

 

[8] Παυσανίας 9, 30, 7, 3:MakedÒnwn d oƒ cèran t¾n ØpÕ tÕ Ôroj t¾n Pier…an œcontej kaˆ pÒlin D‹on, fasˆn ØpÕ tîn gunaikîn genšsqai t¾n teleut¾n ™ntaàqa tù 'Orfe‹· Βλ. και 10, 13, 5 1