Χρονολόγιο

 

Χρονολόγιο

  

Νεολιθική εποχή:

Εγκατάσταση οργανωμένων κοινωνιών στις περιοχές Κολυνδρού, Κουντουριώτισας, Μακρύγιαλου, Πλαταμώνα, Σεβαστής.

3η-2η χιλιετία (Πρώιμη Μέση, Ύστερη εποχή χαλκού) Ανάπτυξη των περιοχών  Αγίου Δημητρίου, Κίτρους, Κορινού, Μακρύγιαλου, Λεπτοκαριάς, Πλαταμώνα.

11ος-8ος αι. πΧ  (Πρώιμη Εποχή Σιδήρου)
Δίον, Ηράκλειον, Λείβηθρα, Λουλούδια Κίτρους,  Πέτρα, Πύδνα,
Ίδρυση της αποικίας των Ερετριέων στη Μεθώνη.
Όμηρος
Ησίοδος

7ος-6ος αι.
Αρχαϊκή εποχή. Μαρτυρημένες φάσεις: Ηράκλειον, Λείβηθρα, Πύδνα, Μεθώνη.

5ος-4ος αι:
Κλασσική εποχή. 

5ος- 
Μαρτυρημένες φάσεις: Πύδνα, Μεθώνη, Λείβηθρα, Ηράκλειον, Δίον, Λουλούδια Κίτρους




 

Αλέξανδρος Α 498-454 πΧ:

498-454πΧ:
Επέκταση της Πύδνας.

480 πχ.
Ελληνική φρουρά στα Τέμπη.
Εισβολή του Ξέρξη από την Πιερία στην Περραιβία.

Περδίκκας Β: 448-413 π.Χ.

432 πΧ:
Ο Περδίκκας, σύμμαχος ως τότε των Αθηναίων, συντάσσεται με τους εχθρούς της Αθήνας.  Προτρέπει σε αποστασία την Χαλκιδική.  Αποτυχημένη πολιορκία της Πύδνας από τους Αθηναίους.

430-429 πΧ:
Οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν το Ηράκλειο. 

 

424 πΧ:
Ο Βρασίδας παρακάμπτει τον παραθαλάσσιο δρόμο δίπλα από το Ηράκλειο και φτάνει στο Δίον από το πέρασμα Αγίου Δημητρίου-Πέτρας.

 

423 πΧ:
120 Μεθωναίοι σύμμαχοι των Αθηναίων κατά του Βρασίδα στην Χαλκιδική.

 

415 πΧ:
Οι Αθηναίο χρησιμοποιούν την Μεθώνη ως ορμητήριο κατά του Περδίκκου.

 

Αρχέλαος  413-399 πΧ:

413-399 πΧ:
Ιδρυση των Ολυμπίων στο Δίον

 

411 πΧ:

Η αθηναϊκή στρατιά της Σάμου εφοδιάζεται από τον Αρχέλαο με κουπιά, στάρι και χαλκό στο λιμάνι της Πύδνας.  Ο αθηναϊκός στόλος εφοδιάζεται από τον Αρχέλαο με κουπιά, ξυλεία και "χούλας" στην Πύδνα.    Ο Αρχέλαος και οι απόγονοί του χαρακτηρίζονται Πρόξενοι και ευεργέτες.  Το ψήφισμα στην Ακρόπολη.  Αποστασία της Πύδνας.

410 πΧ:       Υστερα από μακρόχρονη πολιορκία [στην αρχή και με και τον στόλο των Αθηνάιων] η Πύδνα παραδίδεται στον Αρχέλαο.  Οι κάτοικοι υποχρεώνονται να μετακινηθούν 4 χιλιόμετρα στο εσωτερικό.

4ος αι:
μαρτυρημένες φάσεις: Πύδνας, Μεθώνης, Δίου, Λειβήθρων, Ηράκλειου-Πλαταμώνος. Παλαιοκαταχά, Λουλούδια Κίτρους

399 πΧ:
Πεθαίνει ο Αρχέλαος.  Περίοδος αναστατώσεων και ανασφάλειας στη Μακεδονία.

 

394 πΧ:
Η Πύδνα αυτονομείται, κόβει νομίσματα.

364 πΧ:       Ο Τιμόθεος καταλαμβάνει την Πύδνα που διατηρεί την αυτονομία της υπό αθηναϊκό έλεγχο.

359πΧ:
Φτάνει στη Μεθώνη ο αθηναϊκός στόλος προκειμένου να βοηθήσει έναν από τους διεκδικητές του θρόνου.

 

Φίλιππος 359-336

357 πΧ:
Η Πύδνα καταλαμβάνεται από τον Φίλιππο.  Εξανδραποδίζονται ή μετοικούν οι κάτοικοι.  Η Μεθώνη δεν υποτάσσεται.

 

353 πΧ:
Μετά από επίμονη πολιορκία  η Μεθώνη κατασκάπτεται ολοκληρωτικά από τον Φίλιππο.

 

348 πΧ:
Άλωσις της Ολύνθου από τον Φίλιππο. Πανηγυρικά επινίκια και θυσίες στο Δίον. Συνέδριο της Κορίνθου. 

338 πΧ:       Μάχη της Χαιρώνειας. Πανηγυρικά επινίκια και θυσίες στο Δίον από τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο.

336 πΧ:

Δολοφονία του Φιλίππου.

 

Αλέξανδρος 336- 323 πΧ

335 πΧ:
Πανηγυρικά επινίκια και θυσίες στο Δίον από τον Αλέξανδρο μετά τη μάχη της Θήβας, λίγους μήνες πριν από την εκστρατεία της Ασίας.

323 πΧ:

Θάνατος του Αλέξανδρου

 

Ελληνιστική Εποχή-Ρωμαϊκή Δημοκρατία



 


 

μαρτυρημένες φάσεις πόλεων: Πύδνας, Δίου, Λειβήθρων, Ηράκλειου-Πλαταμώνος, Φίλας, Αιγίνιου,  Πέτρας.
Παλαιοκαταχάς
Λουλούδια Κίτρους
Κορυνός
Εγκαταστάσεις μεταξύ Φίλας - Πλαταμώνος και Πλαταμώνος-Ηρακλείου

 

319 πΧ:
Πεθαίνει ο Αντίπατρος.

 

317 πΧ:

Η Ολυμπιάδα επιστρέφει από τη Μολοσσία όοπου είχε καταφύγει φοβούμενη τον Αντίπατρο και τον Κάσσανδρο. Νίκη κατά των εχθρών της.  Σφαγιάζει τους αντιπάλους της.

 

316 πΧ:
Επιστρέφει από τη νότια Ελλάδα ο Κάσσανδρος.  Η Ολυμπιάδα καταφεύγει στην Πύδνα.  Πολιορκία της Πύδνας από τον Κάσσανδρο.  Οι στρατιώτες της αυτομολούν στον Κάσσανδρο. Μετά από αποτυχημένη προσπάθεια να αποδράσει, η Ολυμπιάδα παραδίδεται και δολοφονείται. Η Πύδνα ναυτική βάση του Κασσάνδρου από όπου εφοδιάζει τους συμμάχους του Πτολεμαίο, Σέλευκο και Λυσίμαχο. Ίδρυση της Θεσσαλονίκης από τον Κάσσανδρο.

 

310-306 πΧ:

Δολοφονία του Αλέξανδρου Δ και του ετεροθαλούς αδελφού του Ηρακλή από τον Κάσσανδρο.

 

Κάσσανδρος 306-297 πΧ.

 

301 πΧ: Ο στόλος της Πύδνας καταναυμαχείται στα παράλια της Μ. Ασίας από τον ναύαρχο του Αντιγόνου Μύδια.

 

3ος αι.- 297 πΧ:

Θάνατος του Κάσσανδρου και του γιου του Φίλιππου Δ 4 μήνες αργότερα.

Συμβασιλεία των υιών του Κασσάνδρου Αντίπατρου και Αλέξανδρου 297-294

 

294 πΧ:

Ο Αντίπατρος δολοφονεί τη Θεσσαλονίκη και διώχνει τον αδελφό του Αλέξανδρο που ζητά τη βοήθεια του Δημ. Πολιορκητή και του Πύρρο.  Ο Πύρρος ανακτά μακεδονικά εδάφη.  Συνάντηση Δημητρίου και Αλέξανδρου στο Δίον. Δολοφονία του Αλέξανδρου.

 

Δημήτριος Πολιορκητής 294-287 πΧ.

 

287 πΧ:

Στόλος του Πτολεμαίου στο Αιγαίο. Ο Λυσίμαχος εισβάλλει από τη Θράκη και καταλαμβάνει την Αμφίπολη.  Ο Πύρρος φτάνει ως την Βέροια.  Ο Δημήτριος καταφεύγει στην Κασσάνδρεια όπου αυτοκτονεί  η γυναίκα του Φίλα.

Χωρισμός του βασιλείου ανάμεσα στον Πύρρο και τον Λυσίμαχο 287-285 πΧ.

"Τα χρόνια του χάους" 285-277-6 πΧ.

 

280-279 πΧ.

Αρχίζουν επιδρομές των Γαλατών.

 

 

Αντίγονος Γονατάς 276-239 πΧ.

 

274 πΧ:

Ο Πύρρος καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας εκτός των παραλιών.

 

272 πΧ.

Βάσεις του Αντιγόνου στην ακτή. Ανακαταλαμβάνει τη Μακεδονία. 

 

239πΧ:

Θάνατος του Αντιγόνου Γονατά

 

Δημήτριος Β 239-229

239-229 πΧ:

Ίδρυση της Φίλας [7,5 χμ. από το Ηράκλειο. Της δίνει το όνομα της μητέρας του Αντιγόνου Γονατά [συζύγου Δημητρίου Πολιορκητού] Φίλας.

 

229 πΧ:

Θάνατος του Δημητρίου Β

 

Αντίγονος Δώσων 229-221

Φίλιππος Ε  221-174

 

219 πΧ:

Επιδρομή των Αιτωλών  με τον Σκόπα. Κατασκάπτονται τα τείχη και άλλα οικοδομήματα του Δίου. .Ο Φίλιππος ανοικοδομεί τα τείχη του Δίου.

 

211-205:

Συμμαχία Αιτωλίας-Ρώμης

 

2ος αι.

197 πΧ:

Πρώτη σύγκρουση και ήττα των Μακεδόνων στις Κυνός Κεφαλές στα Φάρσαλα.  Ο Φίλιππος Ε αναγκάζεται από τον ύπατο Κόιντο Φλαμινίνο να περιοριστεί βόρεια των Τεμπών.  Με τη συνθήκη ο μακεδονικός στρατός περιορίζεται σε 5000 άντρες και ο στόλος σε 5 πλοία. Παραδίδονται όμηροι και αποζημίωση 1000 ταλάντων.

 

183 πΧ:

Καταλαμβάνεται η Πέτρα από Θεσσαλούς-Περραιβούς.  Ανακαταλαμβάνεται ολόκληρο το πέρασμα μέχρι το Πύθιο.

 

Περσεύς 179-168  

171 πΧ:

Οι ρωμαίοι εξασφαλίζουν την ουδετερότητα της νότιας Ελλάδας και εκστρατεύουν κατά της Μακεδονίας.  Η Φίλα ορμητήριο του Περσέα. Μάχη Περσέα-ρωμαίων στα Τέμπη. Ο Περσέας περνάει τον χειμώνα στην Φίλα και οι Ρωμαίοι τροφοδοτούνται από τη Θεσσαλία. Ο Περσέας αφήνει στρατεύματα στη Φίλα.  Επιστρέφει στη Μακεδονία αποκλείοντας τις διόδους του Ολύμπου. Επί δύο χρόνια η Φίλα αποκλείει την είσοδο των Ρωμαίων.

 

169 πΧ.

Ο Κόϊντος Μάρκιος Φίλιππος στρατοπεδεύει μεταξύ Αζώρου και Δολίχης και προχωρά προς την Ασκουρίδα λίμμνη.  Ο Περσέας στρατοπεδεύει στο Δίον και ελέγχει την παραλία μέχρι τη Φίλα. Κάθοδος  των ρωμαίων στην Πιερία από ορεινή οδό της Καλλιπεύκης.  Στρατοπεδεύουν στα υψώματα μεταξύ Λειβήθρων και Ηρακλείου.  Ο Περσέας εγκαταλείπει το Δίον, εγκαθίσταται στην Πύδνα  και οι Ρωμαίοι με τον Κόιντο Μάρκιο Φίλιππο μπαίνουν στην πόλη του Δίου. Βλέποντας τον δρόμο ελεύθερο, μία μέρα δρόμος του Φίλιππου προς τον κατηφορικό ποταμό Μίτυν. Την επόμενη μέρα καταλαμβάνει τις Αγασσές. Μία μέρα δρόμος του Φίλιππου προς τον ποταμό Ασκορδο.  Επιστρέφει στο Δίον και τη Φίλα.  Οι Αγασσαί επιστρέφουν στον Περσέα.

Παραδίδονται τα φρούρια των Τεμπών και της Φίλας εκτός από του Ηρακλείου.  Ο ρωμαίος ύπατος αποσύρεται στην Φίλα όπου υπάρχουν εφόδια και ο Περσέας επιστρέφει στο Δίον. Στρατοπεδεύει στον Eλπειό.  Πρόταση των Ρωμαίων προς το Ηράκλειο να παραδοθεί αποδεικνύεται άκαρπη. Ο ύπατος Κοϊντος Μάρκος Φίλιππος στέλνει τον Ποπίλιο από την Φίλα προς το Ηράκλειο με δύο χιλιάδες οπλοφόρους. Οι στρατιώτες και ο ρωμαϊκός στόλος πολιορκούν το Ηράκλειο στο οποίο δεν έρχεται βοήθεια από τον Περσέα.  Αλωση του Ηρακλείου με πολιορκητική χελώνα.  Η πόλις πιθανώς δεν καταστρέφεται. Εγκαθίσταται ο ρωμαϊκός στρατός και στόλος.

168 πΧ: Αναλαμβάνει τον μακεδονικό πόλεμο ο παλαίμαχος στρατηγός [και ύπατος] Αιμίλιος Παύλος.  Μετακεινείται από τη Φίλα και το Ηράκλειο στη νότια όχθη του Ενιππέα.  Ανοίγονται φρέατα στις υπώρειες.

Με ορμητήριο το Ηράκλειο ο Αιμίλιος Παύλος παραπαλανεί τον Περσέα και εισβάλλει στην κεντρική Πιερία από τα φυλασσόμενα Στενά της Πέτρας.  Η φρουρά εγκαταλείπει τα στενά.

Μάχη της Πύδνας, στην πεδιάδα μπροστά από την πόλη.  Οι δυνάμεις του Αιμίλιου Παύλου συντρίβουν τον Περσέα που διαφεύγει. Η Πύδνα λεηλατείται.

Ο Μάξιμος, γιος του Αιμίλιου, καταστρέφει τις Αγασσές και το Αιγίνιο.

Ο Περσέας φεύγει στη Σαμοθράκη.  Συλλαμβάνεται και διαπομπεύεται στον ρωμαϊκό θρίαμβο της Ρώμης.  Πεθαίνει στις φυλακές της Ρώμης.   Αρχίζει η Ρωμαιοκρατία στην Μακεδονία.

 

149 πΧ:

Επανάσταση του Ανδρίσκου.  Εγκαθίσταται στρατόπεδο στην Πύδνα.

148 πΧ:

2η μάχη της Πύδνας.  Ηττα του Ανδρίσκου. Η Πύδνα λεηλατείται.  Μακεδονικοί θησαυροί [και του Δίου] μεταφέρονται από την Πύδνα στη Ρώμη από τον Μέτελλο. Η Μακεδονία, με διευρυμένα σύνορα, γίνεται ρωμαϊκή επαρχία.

146 πΧ:

Ήττα της επαναστατημένης Αχαϊκής Συμπολιτείας στην Κόρινθο.  Η νότια Ελλάδα γίνεται ρωμαϊκή επαρχία με το όνομα Αχαϊα.

142 πΧ:      
Αποτυχημένη επανάσταση Αλεξάνδρου.

1ος αι.
Σεισμός και άλλα φυσικά φαινόμενα καταστρέφουν τα Λείβηθρα που έκτοτε εγκαταλείπονται.
Δημιουργείται η ρωμαϊκή αποικία του Δίου που αποδυναμώνει τα παλιότερα αστικά κέντρα.
Ο Στράβων περιγράφει την περιοχή.

 


Αυτοκρατορική εποχή

μαρτυρημένες φάσεις: Πύδνας [Κίτρους], Δίου, Pudaia, Bada, Anamon, Imera, Sabatium
Ασβεστοκάμινοι στο Ηράκλειο
Παλαιοκαταχάς
Λουλούδια Κίτρους
Νεκροταφείο  στον Τρίλοφο
Βροντισμένη Μηλιάς
Αδριανός Λόφου
Λατομείο στη Βρύα
Εγκαταστάσεις μεταξύ Φίλας-Ηρακλείου

1ος αι.
51 μΧ.:

[Κατά την παράδοση: Άφιξη του Απόστολου Παύλου στην Μεθώνη. Ο Χριστιανισμός εγκαθίσταται στην Πιερία.] 

2ος αι.
Μεγάλη ανοικοδόμηση στο Δίον.
Η Γεωγραφία του Πτολεμαίου δίνει το γεωγραφικό πλάτος και την ιστορική γεωγραφία της περιοχής.

3ος αι.
Δεύτερο μισό 3ου αι. μΧ:
Βαρβαρικές επιδρομές.  Γότθοι και άλλοι λεηλατούν Θράκη, Μακεδονία και πολιορκούν τις Θεσσαλονίκη και Κασσάνδρεια.

4ος αι.
303 μΧ:
Θανάτωση του αγίου Αλεξάνδρου στην Πύδνα, παρουσία του  αυτοκράτορα Μαξιμιανού.

 

Παλαιοχριστιανική εποχή: 

μαρτυρημένες φάσεις πόλεων: Πύδνας  [Κίτρους], Δίου, Πλαταμώνος ννεκροταφείο, Ευστάθιος], Μediana [Μεθώνη?] Το Δίον παύει αργότερα να αναφέρεται.
Παλαιοκαταχάς
Λουλούδια Κίτρους
Τοπόλιανη
Βροντισμένη Κάτω Μηλιάς
Παλαιοχριστιανική βασιλική στον Κολυνδρό.
Παλαιοχριστιανικά γλυπτά στη Ράχη.

4ος αι.
Ο οικισμός του Δίου περιορίζεται στο ΝΔ του τμήμα. Γίνεται έδρα επισκοπής και κατέχει την πρώτη θέση των επισκοπών της Μητρόπολης Λαρίσης.  Παλαιοχριστιανική βασιλική.

313 μΧ:
Διάταγμα της ανεξιθρησκίας

330 μΧ:

Ο Κωνσταντίνος ιδρύει στο ανατολικό τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου, τη νέα πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας Κωνσταντινούπολη. 

 

396 μΧ:

Η περιοχή στην πορεία των Βησιγότθων του Αλάριχου προς Αθήνα.

 

5ος αι.

Επιδρομές Γότθων.  Το δυτικό τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας καταλαμβάνεται από βαρβάρους.

 

Αρχές 5ου αι:

Παλαιοχριστινική βασιλική και το πρώτο μαρτύριο της Πιερίας, ΒΑ της βασιλικής στη Βροντισμένη Κάτω Μηλιάς.

 

479-480 μΧ.

Πύδνα, Κύρρος, Πέλλα, Mediana [Μεθώνη?], Βέροια και Δίον  παραδίδονται από τον αυτοκράτορα Ζήνωνα στους Γότθους του Θευδέριχου με αντάλλαγμα την απομάκρυνση τους από τη Θεσσαλονίκη. Το Δίον αργότερα παύει  να αναφέρεται.

 

488 μΧ.

Οι Γότθοι κατευθύνονται προς την Ιταλία.



 

Βυζαντινοί και Νεότεροι Χρόνοι

6ος αι.
Η ανατολική αυτοκρατορία γίνεται ελληνική επικράτεια
Πιθανή ίδρυση της επισκοπής Κίτρους.
Παλαιοχριστιανική βασιλική στο [Νέο] Κίτρος.
Τοπογραφικό λεξικό του Ευστάθιου

6ος-10ος αιώνες:
Επιδρομές των Σλάβων.

6ος αι. μΧ-1193 μΧ.:
Ηράκλειο και Πλαταμών δεν αναφέρονται.

10ος αι.
Άγιοι Ανάργυροι στον Λόφο.
Αρχές 10ου αι:    Εμφανίζεται στην ιστορία ο Κολυνδρός: 9η στην τάξη των επισκοπών που υπόκεινται στη Μητρόπολη Λαρίσης.
Αναφέρεται η Πέτρα, 7η στις επισκοπές που υπόκεινται στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης.

11ος αι.
Ναός της Θεοτόκου στην Κουντουριώτισα.

11ος-12ος αι:
Ο Κολυνδρός 10η στην τάξη των επισκοπών που υπόκεινται στη Μητρόπολη Λαρίσης.  Έκτοτε δεν αναφέρεται ως επισκοπή.

1003:
Ο Κολινδρός στον Βασίλειο Β Βουλγαροκτόνο από τον Βούλγαρο Δημήτριο Τειχωνά.

12ος αι.
Αναφέρεται η Πέτρα [Ολύμπου?] και ως επισκοπή Σαγουδανείας ή Λαγουδανείας.
Αναφέρονται ο Πλαταμών και το Κίτρος.
Τέλη 12ου αι.: Το κατεπανίκιον Κίτρους ανήκει στο θέμα Βεροίας μολονότι το Κίτρος ανήκει εκκλησιαστικά στη         Θεσσαλονίκη.  Δεν υφίσταται η επισκοπική έδρα του Κολυνδρού που πιθανότατα ενσωματώθηκε στου Κίτρους.

 

1151:

Ίδρυση της Μονής της Πέτρας.  Ίδρυση του Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου.

 

1193:

Αναφέρεται ο Πλαταμών πρώτη φορά σε βενετικό χειρόγραφο [Plathenea]

 

1198:

Αναφέρεται επίσκεψις  Πλαταμώνος σε χρυσόβουλλο του Αλεξίου Γ με το οποίο παραχωρούνται εμπορικά προνόμια στους Βενετούς.      Αναφέρεται κατεπανίκιο Κίτρους.

13ος αι.
Μαρτυρημένες φάσεις Πέτρα, Κίτρος, Πλαταμών, Stenas, Sabatium, Dium, Hatera, Anamo, Bada,

13ος αι:
Ιωάννης, επίσκοπος Κίτρους, "ανήρ λόγιος"

13ος αι:
Αναφέρεται η Πέτρα [Ολύμπου?]  με πόλεις και φρούρια μακριά και βόρεια της Πιερίας.

1264:
Οδοιπορικό Tabula Itineraria Peutingeriana: Stenas, Sabatium, Dium, Hatera, Anamo, Bada, Arulos, Acerdos, Beroea.

 Φράγκικοι Πόλεμοι


 

1204:
Κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους.  Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, ο βασιλιάς της Θεσσαλονίκης Βονιφάτιος Μομφερρατικός καταλαμβάνει το Κίτρος και τον Πλαταμώνα. Παραχωρεί το Κίτρος ως φέουδο στον Λομβαρδό Wierich von Daum που εγκατέστησε εκεί Λατίνο επίσκοπο.  Παραχωρεί τον Πλαταμώνα και την περιοχή του από το Λιτόχωρο ως τον Πηνειό ως φέουδο στον Rolando Piscia.

1209:
Σύνοδος Φράγκων ιπποτών στη Ρεβενίκη του Σπερχειού. Ανώτερος εκκλησιαστικός αξιωματούχος του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης ορίζεται ο  Βεροίας Guarinus.  Μεταξύ των επισκοπών που του παραχωροπουνται είναι η επισκοπή Κίτρους και ο Πλαταμώνας [ως εισόδημα στον επίσκοπο Κίτρους].

1212:
Σε επιστολή του Ιννοκεντίου Γ αναφέρεται επισκοπή Πλαταμώνος. 

 

Οι ηγεμόνες της Ηπείρου

1218-24:
Ο "υπερνεφής" Πλαταμών, "το κατά κύκλον τούτο περιγεγραμμένον πολίχνιον" και -πιθανώτατα- το Κίτρος ανακαταλαμβάνονται από τον ηγεμόνα της Ηπείρου Θεόδωρο Α Κομνηνό δούκα. Ακολουθεί εκθρόνισις του Δημητρίου Μομφερρατικού και η ίδρυση του βασιλείου της Θεσσαλονίκης από τον Θεόδωρο.

1230:
Ήττα, αιχμαλωσία  και τύφλωση του Θεόδωρου από τον τσάρο της Βουλγαρίας.  Άνοδος στον θρόνο της Θεσσαλονίκης του μικρού αδελφού του Θεόδωρου, Μανουήλ.

1237:
Ο Θόδωρος με τη βοήθεια των Βουλγάρων εκθρονίζει τον Μανουήλ.  Άνοδος στο θρόνο της Θεσσαλονίκης του γιου του Θεόδωρου Ιωάννη.  Εξορία του Μανουήλ στην Πέργαμο που την κατείχαν οι Σελτζούκοι.

1241:
Καταλαμβάνεται ο Πλαταμών μαζί με την Δημητριάδα, τα Φάρσαλα και τη Λάρισα από τον Μανουήλ.  Ο Μανουήλ βασιλεύει στα μέρη που κατέλαβε.        Μετά τον θάνατο του η περιοχή προσαρτάται από τον ανιψιό του Μιχαήλ στο δεσποτάτο της Ηπείρου.

1246:
Κατάλυση του βασιλείου της Θεσσαλονίκης από τον Ιωάννη Γ Δούκα Βατάτζη.  Ο Πλαταμών παραμένει στον Μιχαήλ και αναφέρεται ως ένα από τα όρια μεταξύ της αυτοκρατορίας της Νικαίας και του Δεσποτάτου της Ηπείρου.

1259:
Ο Μιχαήλ συμμαχεί με τους Φράγγους και επιτίθεται κατά του Ιωάννου Παλαιολόγου, αδελφού του αυτοκράτορα της Νικαίας Μιχαήλ Η.  Συντριβή των Φράγγων και του Μιχαήλ στη μάχη της Πελαγονίας.  Επίσημοι Φράγκοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι στον Πλαταμώνα  "ο της Καριτάνας Ιοφρέ και άλλοι των ονομαστών πλείους, οι μεν κατά τον Πλαταμώνα, οι δε κατά το άλλο μέρος εάλωσαν".

14ος αι.
Κίτρος, Πλαταμών, Πέτρα, Ηράκλειο, Κολυνδρός, Βολλάς [Γόλος, Καστρί και Λυκοστόμιο της Θεσσαλίας]


1308 μΧ
:
8000 Καταλώνιοι και Τούρκοι απωθούνται από τους Βυζαντινούς, εγκαθιστανται στους πρόποδες του Ολύμπου, λεηλατούν την Πιερία και προχωρούν προς την Θεσσαλία.

 

Ιωάννης Ε Παλαιολόγος και Ιωάννης Κατακουζηνός

1342:
Ο Ιωάννης Κατακουζηνός ανακηρύσσει τον εαυτό του αυτοκράτορα στο Διδυμότειχο. Καλεί σε βοήθεια τους Βουλγάρους και τους Τούρκου.  Προσπαθεί να καταλάβει την Θεσσαλονίκη και αποτυγχάνει.  Ο μέγας δούκας Απόκαυκος, εκπρόσωπος του νόμιμου βασιλιά Ιωάννου Ε Παλαιολόγου, εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη με Πέρσες.

1342-3:
Στον εμφύλιο μεταξύ του Ιωάννου Κατακουζηνού, διεκδικητή του θρόνου, και Ιωάννου Ε Παλαιολόγου ο Πλαταμών και η Πέτρα προσχωρούν στον Κατακουζηνό με ενέργειες του συγγενή του Ιωάννη Αγγέλου που εισέβαλε από τη Θεσσαλία.  Λίγο αργότερα ο Πλαταμών αποστατεί από τον φόβο μήπως ο μέγας δούκας Απόκαυκος καταλάβει τον Πλαταμώνα με τη βία. Ο Απόκαυκος και οι σύμμαχοί του Τούρκοι καταλαμβάνουν και λεηλατούν το Κίτρος.

1342:
Καταλαμβάνεται από τους Σέρβους η Πέτρα και επανακαταλείφθηκε από τον Κατακουζηνό μετά την είσοδό του στη Βέροια.

1345:
Μετά την επανάσταση των Ζηλωτών, ο διοικητής της Θεσσαλονίκης Ιωάννης Απόκαυκος, γιος του μεγάλου δούκα, δολοφόνησε τον συνάρχοντα του  και "κατέκλεισεν" τους αρχηγούς των επαναστατών "εν δεσμωτηρίψ πέμψας προς Πλαταμώνα και τας άλλος πολίχνας"  που υπάγονταν στην διοίκηση του.

 

1346:
Ο Απόκαυκος φεύγει από την Θεσσαλονίκη και ο Πλαταμών παραδίδετια και πάλι στον Κατακουζηνό.

1347:
Ο Κατακουζηνός συμμαχεί με τον Σουλτάνο και ανακηρύσσεται αυτοκράτωρ Ιωάννης Στ στην Κωνσταντινούπολη.

1373-1374:
Επιδρομές των Τούρκων στην Μακεδονία.

1373-1396:
Άλωση της περιοχής από τους Τούρκους.

1394:
Η Βολλάς του Κολυνδρού [δυτικά από τα Ρυάκια] αντικείμενο της έριδας των μονών Ακαπνίου και Νέας Μονής Θεσσαλονίκης.

1396:

Οι Τούρκοι εισβάλλουν στη Θεσσαλία

1401:
Η έριδα των μονών Ακαπνίου και Νέας Μονής Θεσσαλονίκης για την Βολλάδα συνεχίζεται παρόλη την επέμβαση του Πατριάρχη.

1425:
Κατάληψη και πυρπόληση του Πλαταμώνα από τον βενετό αμιράλη Michiel. Οι Βενετοί κατείχαν το κάστρο σίγουρα ως το 1427.

 



Τουρκοκρατία

Μετά την τουρκική κατάκτηση φαίνεται ότι από την επισκοπή Πέτρας αποσπάστηκε το νότιο τμήμα στην επισκοπή Πλαταμώνος και Λυκοστομίου.  Τα πρώιμα μεταβυζαντινά χρόνια η Πέτρα προβιβάζετε  στην 4η θέση των υποκείμενων επισκοπών στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης.
Το Λυκοστόμιο πιθανώς καταστρέφεται από τους Τούρκους ως το 1470. Τον 15ο και 16ο αιώνα η επισκοπή Πλαταμώνος και Λυκοστομίου κατέχει την 12η θέση των υποκείμενων επισκοπών στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης

15ος αι.
Πλαταμών, Λιτόχωρο, Σιεφταλί  επί του ύδατος Τσιαναρλί πλησίον του φρουρίου Πλαταμώνος
Θεοτόκος στο Αιγίνιο
Άγιος Γεώργιος Ρητίνης 

1427:
Απόδραση καταδίκων από το κάστρο Πλαταμώνος, που είναι ακόμη στα χέρια των Φράγγων.  Μεταξύ τους και ένας από την οικογένεια των Aποκαύκων, συνεργάτης των Τούρκων.

1470:
Πολλοί από τους κατοίκους της περιοχής γίνονται κλέφτες στον Όλυμπο και ενοχλούν τους Τούρκους.  Το κάστρο του Πλαταμώνα οχυρώνεται.
Ο Angiogello αναφέρει ερειπωμένο κάστρο στην ανατολική είσοδο των Τεμπών.

1477:
Συνοδική Πράξη: Στον Πλαταμώνος υπάγονται οι εκκλησίες της "οσιομάρτυρος Παρασκευής εν Λιτοχωρίω και η εν Ολύμπω της υπεραγίας Θεοτόκου Σκάλα επιλεγομένης"

1484:
Διαθήκη του Ομέρ γιου του Τουραχάν [τοπάρχη και κατακτητή της Θεσσαλίας].  Ιδρύει ένα κελί για τους διαβάτες κοντά στο κάστρο του Πλαταμώνα.  Έξοδα για τη συντήρηση του κελλιού: 3 ασημένια άσπρα κάθε μέρα για τον ιμάμη, 3 για τον σεϊχη, 1,5 για τον φούρναρη, 12 για το κρέας κα.  Αναφέρεται επίσης " το σύνολο των μύλων των κειμένων επί του ποταμού Πέτρας εν τω χωρίω Σιεφταλί [Κυδωνιές] επί του ύδατος Τσιαναρλί πλησίον του φρουρίου Πλαταμώνος και αγορασθέντος παρά της γυναικός της καλουμένης θυγατρός του Τσαούση κατοικούσης εν τω τμήματι Τρικάλων"

Τέλος 15ου αι:
Ναός της Θεοτόκου στο Αιγίνιο.
Άγιος Γεώργιος Ρητίνης

16ος αι:
Πλαταμών: Αναφέρεται καραβάν σεράι
Κίτρος: Το παραλιακό εγκαταλείπεται
Μονή Αγίου Διονυσίου

1520-21:
τεφτέρι καταγραφής φόρων: Ο Πλαταμώνας ανήκει διοικητικά στη Λάρισα.

1520-1574 μΧ:
Συρρίκνωση των χριστιανικών εκδηλώσεων στη Δυτική Μακεδονία. Το παραλιακό Κίτρος εγκαταλείπεται και οι κάτοικοι μεταφέρονται στο σημερινό Κίτρος που συνυπήρχε από την αρχαιότητα.

1542-43:
Ο άγιος Διονύσιος κατηγορείται από τους Λιτοχωρινούς ότι βοηθάει τους κλέφτες του Ολύμπου. Μονή του Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο.

1573:
Ο Πλαταμώνας αναφέρεται στον πορτολάνο του Δημητρίου Τάγια.

1585:
Σουηκικά Μαρτίνου Κρούσιου: ο Πλαταμώνας αναφέρεται ως πόλις "παρά την θάλασσαν".

1599:
Επιστολή V. Gradenigo.  Αναφέρεται καραβάν σεράγι στην περιοχή του Πλαταμώνα και εγκατεστημένος στο κάστρο μπέης που χρησιμοποιεί  δολοφόνους ληστές.  Οι Τούρκοι έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν για την επιβολή της τάξης Έλληνες [αρματολούς?].

17ος αι. Αρχές 17ου αι:
Άγιος Αθανάσιος στο Αιγίνιο.

17ος αι:
Αγία Σολομωνή στο Λιτόχωρο.

Μέσα 17ου αι:
Ο Πλαταμώνας είναι σημαντική πόλη. Συνοικισμός κάτω από το Καστρο όπου είναι και η έδρα του επισκόπου Πλαταμώνος.
Άγιος Αθανάσιος Σκοτίνας
Λυκοστόμιο, Σταδιά [Δίον], Φάρυβος [Βαφύρας]

1640:
Η περιφέρεια Πλαταμώνος αναφέρεται σε επιστολή του πρώην Πατριάρχη και τότε επισκόπου Αθηνών Πατελάρου.

1641-42:
Κηρύγματα του Κωνσταντίνου Λογοθέτη στην περιοχή του Πλαταμώνα.  Οι κάτοικοι "βυθισμένοι στην αμάθεια" ακούν με ευμένεια τα φιλοδυτικά του κηρύγματα.

1656:
Κτίζεται ο Άγιος Αθανάσιος Σκοτίνας.

1661-1714:
Ο Μελέτιος αναφέρει το Λυκοστόμιο ως κοινότερο όνομα του Λύκου Πεδίου στα Τέμπη,       τον Πλαταμώνα ως πόλη πού ήταν παλιά Μοναστήρι με το όνομα Πλατέα Μονή. Αναφέρει τα ερείπια του αρχαίου Δίου "ήτις τα νυν Σταδιά καλείται". Τον Φάρυβον  [Βαφύρας] το Δίον "πόλις ποτέ και Κολώνεια, ήτις τα νυν Σταδιά καλείται, καίτοι ερείπιον".

1669:
Ο οικισμός του Πλαταμώνα εκτείνεται και έξω από το κάστρο.
Ο Robert de Dreux  αναφέρει για τον Πλαταμώνα ότι είναι μικρή πόλις με υπέροχα και πηγαία νερά στην παραλία.  Απέναντί του είναι η βρύση του Φαίκ και κάτω στην ακρογιαλιά το επίνειο του.  Ο συνοικισμός κάτω από το κάστρο είναι η έδρα του επισκόπου. Ο Robert de Dreux αναφέρει ότι στο Κίτρος φιλοξενείται σε σπίτι που είχε φιλοξενηθεί ο Σουλτάνος.

18ος αι.
Κλέφτες στον Όλυμπο. Με την ανασφάλεια της εποχής και την τελειοποίηση των πυροβόλων η σημασία του Πλαταμώνα μειώνεται και παρακμάζει.
Μετόχι της Μονής Αγίας Τριάδος στη θέση Σκάλα Πλαταμώνος με κελλιά καλογραιών των  απακειμένων εν τη αυτή εκκλησία
Λιτόχωρο
"χώρα Αμπαρνίτσα μετα παρεκκλησίου των Αγίων Θεοδώρων
Το Κίτρος παρακμάζει.
Ερείπιο το Λυκοστόμιο
Άγιος Δημήτριος Δίου

1770:
Μελέτιος Αναφέρει ως ερείπιο το Λυκοστόμιον.

1706:
Ο Πλαταμών αναφέρεται από τον P. Lucas ως οχυρή θέση

1715:
Ο Πλαταμών αναφέρεται από τον Κων. Διοικητή ως οχυρή θέση.  Ψηλά βρίσκεται η πυριτιδαποθήκη και πιο πέρα μια βαθειά χαράδρα με  δρόμο καλντεριμωμένο που οδηγεί  στη θάλασσα.  Αναφέρει επίσης την φυλακή του κάστρου.

1730:
Χρυσόβουλλο αναφέρει  τον Πλαταμώνα, το Λιτόχωρο, τους Αγιους Θεόδωρους στην παραλία "η χώρα Αμπαρνίτσα μετα του παρεκκλησίου των Αγίων Θεοδώρων".  Το Λιτόχωρο αναφέρεται ως ιδιοκτησία της μονής Ολυμπιωτίσσης.

1740:
Ναός Αγίου Δημητρίου στον αρχαιολογικό χώρο του Δίου.

1765:
Φιρμάνι καταγγέλει καπεταναίους από τον Πλαταμώνα και την Ελασσόνα ότι παρακινούν τους ραγιάδες σε ανταρσία και ζητούν να διωχτούν οι φύλακες των στενών.  Πρώτος αναφέρεται ο καπετάν Σαλαμούρας από τον Πλαταμώνα.

1770:
Επανάσταση όπου μετέχει και ο Λάζος του Ολύμπου.  Οι οπλαρχηγοί κυριαρχούν στην περιοχή από την Έδεσσα ως τα Τρίκαλα.

1772:
Συνοδική Πράξη: Στον Πλαταμώνος υπάγονται το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, το μετόχι του που ονομάζεται Σκάλα, "και τα κελιά πασών των καλογραιών των απακειμένων εν τη αυτή εκκλησία"

1773:
Ο γιος του Λάζου Γιάννης παίρνει τον Πλαταμώνα:       Τσάρας παίρνει την Ράψανη, Γιάννης τον Πλαταμώνα και το μικρό Λαζόπουλο πήρε τον Πλαταμώνα.

1775:
Ο Αλβανός Αλί Πασάς επεκτείνει την περιοχή ελέχγου τουως τον Όλυμπο, και δημιουργεί 4 Καπετανάτα για τους Αρματωλούς του. ο Ολυμπος γίνεται  το άγιο βουνό των Κλεφτών.

1779:
Επιστολή βενετού πρέσβη αναφέρει πειρατεία με ορμητήριο τον Πλαταμώνα. Οι δημογέροντες κατηγορούνται   ότι γνωρίζουν που βρίσκονται τα κλοπιμαία.

19ος αι.
Επαναστάσεις και χολέρα.  Εγκαταλείπονται το Κίτρος, η Πέτρα και το χωριό κάτω από τον Πλαταμώνα.  Καταστρέφονται η μονή Αγίου Διονυσίου και η Μητρόπολη του Κολυνδρού.
Η έδρα της επισκοπής Πλαταμώνος μεταφέρεται στη Ραψάνη και από εκεί στα Αμπελάκια.
Αναφέρεται η Λεπτοκαρυά

1801:
Ο Άγγλος περιηγητής Clarke αναφέρει φρουρά τουρκική στο κάστρο του Πλαταμώνα και πανδοχείο στο μικρό χωριό κάτω από το κάστρο.  Στο πανδοχείο [στη θέση της κατοικίας του επισκόπου?] μέσα και έξω υπάρχουν κίονες, αναποδογυρισμένα δωρικά κιονόκρανα, σαρκοφάγος κα.  Ο Clarke ταυτίζει την περιοχή με το Ηράκλειο και δημοσιεύει εικόνα της περιοχής.

1804-1805:
Μεγάλη εξέγερση των κλεφταρματωλών του Ολύμπου.

1805-1813:
Τουρκαλβανοί καταστρέφουν την Πέτρα, που έκτοτε εγκαταλείπεται.

1806:
Ο Άγγλος συνταγματάρχης W.M. Leake περιηγείται την περιοχή και την περιγράφει.  Δεν αναφέρει χωριό κάτω από το κάστρο του Πλαταμώνα. Το κάστρο έχει λίγα σπίτια και το χάνι είναι ερειπωμένο.

1812-1815:
Αναφέρεται αρματολίκι του Πλαταμώνα με καπετάνιο τον Τσακνογιάννη. Χολέρα αποδεκατίζει  στην Ελλάδα τον πληθυσμό και κυρίως την περιοχή των Τεμπών.  
Ούλες οι χώρες μόλεψαν κι ούλες παρηγορούνται
Η Ράψανη και ο Τούρναβος παρηγοριά δεν έχουν.
Πέντε χιλιάδες πέθαναν κι ακόμη αποθνήσκουν.
Καημένη Ράψανη.

1813:
Ο A. Lutteroth-Linnich  φτάνει στον Πλαταμώνα.  Το χωριό κάτω από τον Πλαταμώνα είναι έρημο εξαιτίας της χολέρας.  Στους δρόμους του βλέπει πτώματα.

1821:
Επανάσταση:
Το κάστρο του Πλαταμώνα ενισχύεται με 60-70 οικογένειες Τουρκαλβανών από την Πελοπόννησο.  Πιθανή μετατροπή σε τζαμί της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής.

1822:
Καταστέλλεται η ανταρσία των κλεφταρματωλών του Ολύμπου.  Μεταφέρουν την έδρα τους στις βόρειες Σποράδες και αρχίζουν πειρατικές επιδρομές στην περιοχή.  Ο επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος θανατώνεται από τους Τούρκους στη Θεσσαλονίκη.

1828:
Καταστρέφεται από τους Τούρκους η μονή Αγίου Διονυσίου Ολύμπου.

1826:
Ο Pouqueville αναφέρει τον Πλαταμώνα ως έδρα βοεβόδα και επισκόπου [που μένει στα Αμπελάκια] και το κάστρο του παραμελημένο, χωρίς προτειχίσματα, με 150 ξύλινα τουρkικά οικήματα στο εσωτερικό του κάστρου που εύκολα μπορούν να πυρπολυθούν.    Στο λιμάνι του οδηγεί ένα μικρό, κατάφυτο στενό.

1829:
Ο Γάλλος περιηγητής Beaujour γράφει: "Η σημασία του φρουρίου αυτού που το θεωρούν σαν το κλειδί της Μακεδονίας έχει παρεξηγηθεί και θα ήταν ανώφελο να το ξανακτίσουν επάνω σε νέο σχέδιο γιατί δεσπόζετε από τα κοντινά υψώματα από όπου θα μπορούσε να χτυπηθεί με επιτυχία.  Στο εσωτερικό του κάστρου βρίσκονται στριμωγμένα 100 περίπου ξύλινα σπίτια που σε μια πολιορκία θα εμπόδιζαν την άμυνα του" Αναφέρει την Κατερίνη και την ταυτίζει με την Άτηρα.

1831:
Ο R. Copeland χαρτογραφεί τις ακτές του Αιγαίου και προσδιορίζει το ύψος του Αιγαίου:  2.974 μ.
Οι παλιότερες εικόνες στην Αγία Αικατερίνη, στο νεκροταφείο ανατολικά της Κατερίνης.

1835:
Ο φρούραρχος του Πλαταμώνα νικά σε μάχη κοντά στην Λεπτοκαριά τον οπλαρχηγό Καραμήτσο της Νάουσας. Ο Άγγλος συνταγματάρχης W.M. Leake αφού περιηγείται την τουρκοκρατούμενη βόρεια Ελλάδα εκδίδει το βιβλίο "Travels in Northern Greece".

1839:
O Durand βρίσκει τα ερείπια του πανδοχείου κάτω από το κάστρο του Πλαταμώνα και δεν αναφέρει χωριό.  Μέσα στο κάστρο υπάρχουν λίγα μόνο σπίτια.

Μέσα 19ου αι:
Στο Κίτρος μόνο ερείπια. Η έδρα της επισκοπής στον Κολυνδρό.

1845-79:
Η έδρα της επισκοπής Πλαταμώνος μεταφέρεται στη Ραψάνη

1852:
Ο Όλυμπος περνά στους αγγλικούς χάρτες με υψόμετρο 2973 ύστερα από διόρθωση του T. Spratt.

1853-56:
[Μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο] Στο κάστρο του Πλαταμώνα: 5 παλιά κανόνια, 50 πυροβολητές και 32 Τούρκοι γεωργοί που τους θερίζει ο πυρετός, κατοικούν σε 16 σπίτια, και καλλιεργούν τους γύρω αγρούς.

1855:
Ο Γάλλος αρχαιολόγος L. Heuzey περιηγείται την περιοχή.   Αναγνωρίζει το Ηράκλειο στη θέση του Πλαταμώνος, υποθέτει για την περιοχή των Λειβήθρων, περιγράφει τα ερείπια του Δίου, ταυτίζει την Πέτρα.

1857-1862:
Πρώτη έρευνα της χλωρίδας του Ιλύμπου από τον καθ. Αθηνών Θ. Ορφανίδη.  Ανακαλύπτονται νέα είδη φυτών.

1860:
Ο Γάλλος αρχαιολόγος L. Heuzey εκδίδει το βιβλίο του Le Mont Olympe et l Acarnanie

1861:
Ο L. Heuzey ανασκάπτει τον μακεδονικό τάφο του Κορινού που είναι γνωστός με το όνομα του.

1878:
Επανάσταση του Ολύμπου:  Έδρα το Λιτόχωρο, όπου στις 3 Μαρτίου υψώνεται η σημαία της ελευθερίας. Προσωρινή κυβέρνηση της Μακεδονίας με πρόεδρο τον γιατρό του Λιτοχώρου Ευάγγελο Κοροβάγκο. Παράδοση του φρούραρχου του Πλαταμώνα με τους 15 άνδρες της φρουράς, τα πυροβόλα και τις λίγες τουρκικές οικογένειες.  Ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Ρούσης με έδρα τον Κολυνδρό παίρνει μέρος στην εξέγερση.  Πυρπολεί την Μητρόπολη και ενώνεται με τους αντάρτες των Πιερίων.  Η έδρα της επισκοπής μεταφέρεται στην Κατερίνη.  Αποτυχία του κινήματος και ανακατάληψη του Πλαταμώνα από τους Τούρκους.

Συνέδριο του Βερολίνου. Το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας προσαρτάται στην Ελλάδα και ορίζεται επιτροπή για τον καθορισμό των συνόρων. Το κάστρο του Πλαταμώνα γίνεται και πάλι φύλακας των συνόρων Ακριβείς χαρτογραφικές μετρήσεις.  Τα σύνορα του Συνεδρίου του Βερολίνου επιδρούν  σημαντικά στις συνθήκες ασφαλείας στην περιοχή του Ολύμπου καθώς επιτρέπουν σε ληστρικές ομάδες να διαφύγουν της καταδίωξης περνόντας τα σύνορα.

1874:
Ο Μ. Δήμιτσας εκδδει την "Αρχαία Γεωγραφία της Μακεδονίας".

1879:
Η έδρα της επισκοπής Πλαταμώνος μεταφέρεται στα Αμπελάκια. Η επισκοπή Πλαταμώνος συνδέεται με τη μητρόπολη Λαρίσης [Μητρόπολη Λαρίσης και Πλαταμώνος

1881:
Προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα.  Το Κάστρο του Πλαταμώνα αποκτά για τους Τούρκους μεγάλη σημασία. 

1896:
Στην σκάλα του Πλαταμώνα αποβιβάζεται το σώμα του Καπετάν Βερβέρα. Στην σκάλα του Ελευθεροχωρίου αποβιβάζεται το σώμα του Καπετάν Μπρούφα. Αντάρτικα σώματα περνούν από την ξηρά τα σύνορα.
Ο Μ. Δήμιτσας εκδίδει το Μακεδονία εν Λίθοις Φθεγγομένοις και Μνημείοις Σωζομένοις.

1897:
Ο πλοίαρχος Κ. Σαχτούρης βομβαρδίζει το κάστρο του Πλαταμώνα και αναγκάζει τους Τούρκους να το εγκαταλείψουν.  Μένει ακατοίκητο και υλικό του χρησιμοποιείται για την ανοικοδόμηση σπιτιών. Κάθοδος των Τούρκων από την Πιερία στην Θεσσαλία.

20ος αι.
1906:
Σε έκθεση του Δ. Σάρρου για την εκπαίδευση στον Καζά Κατερίνης η Σκοτίνα, η Δρυάνιστα, η Καρύτσα και η Λεπτοκαρυά αναφέρονται σαν κεφαλοχώρια.

Απελευθέρωση



1912:
Με τον βαλκανικό πόλεμο η Ελλάδα καταλαμβάνει την περιοχή.

1913:
Ο Χρ. Κάκκαλος και οι Ελβετοί Μπουασσονά και Μπουζόν ανεβαίνουν στο Πάνθεον [Στεφάνι 2909,9]. 

1918:
Συντάσσεται η του Παρθενίου [επισκόπου Κίτρους] Περιγραφή Επισκοπικής Περιφερείας Κίτρους επί Τουρκοκρατίας

1921:
Ο Χρ. Κάκκαλος και ένας Ελβετός μηχανικός ανεβαίνουν στο Μύτηκα [2917,9].

1922:
Μικρασιατική καταστροφή.
Πρόσφυγες και κάτοικοι του Παντελεήμονα αρχίζουν να σχηματίζουν στην παραλία νότια του κάστρου το σημερινό χωριό του Πλαταμώνα.

1923:
Ο Kurtz εκδίδει το Le Mont Olympe.  Αναφέρεται πρώτη φορά ως ύψιστη κορυφή ο Μύτικας.

1928:
Αρχίζουν οι ανασκαφές στο Δίον από τον Γ. Σωτηριάδη.

1941:
Κάθοδος των Γερμανών προς τη Νότια Ελλάδα.  14-16 Απριλίου: Νεοζηλανδικά στρατεύματα οχυρώνονται στο Κάστρο και συγκρατούν τα γερμανικά που προχωρούν προς τη Λάρισα.

1948-49:
Ο Κοτζιάς ανακοινώνει τον εντοπισμό των Λειβήθρων.

1970:
Αρχίζει η νέα μεγάλη περίοδος ανασκαφών του Δίου.

1971:
Η Εστία Πιερίδων Μουσών τυπώνει το βιβλίο του Π. Αναγνωστοπούλου Η Αρχαία Ολυμπική Πιερία.

1975:
Αρχίζουν οι ανασκαφές στην Πϋδνα. 

1985:
Ανακοινώνεται    ο εντοπισμός των πρώτων μυκηναϊκών  νεκροταφείων  του Ολύμπου [και της Μακεδονίας] στις περιοχές Αγίου Δημητρίου- Λεπτοκαρυάς και τα εκτεταμένα νεκροταφεία τύμβων σε όλους τους πρόποδες του Ολύμπου. 

1995:
Αρχίζουν στερεωτικές εργασίες στα Λείβηθρα.

1998:
Αρχίζουν ανασκαφικές εργασίες στο αρχαίο Ηράκλειο [Πλαταμών].



Επιλεγμένη βιβλιογραφία για τον Όλυμπο και την περιοχή του

1.      Bacheville, Voyages des Freres Bacheville en Europe et en Asie, Paris 1822.

2.      Bartholdy, Jacob Ludwig Salomon, Voyage en Grece, Paris MDCCCVII

3.      Beaujour Felix [de], Voyage militaire dans l’ empire othoma, τ.1, Paris, 1829.

4.      Capelle Berges u. Wolkenhoehen b. griech. Physikern (Stoicheia V) 1916

5.      Diels ‘Zeus’, Arch. f. Rel. XXII (1923/24).

6.      Ηammond Ν., Μacedonia, Ι, 1972, 123 ff.,416, ff

7.      Clarke Daniel Edward, Travels in various countries of Europa, Asia and Africa, Cambridge 1810-1823.

8.      Helly B., Gonni I, La cite et son histoire, 1973 <!--[endif]-->

9.      Leon Heuzey, Mission archιologique de Macιdoine (mit H. Daumet), Paris 1876

10.  Heuezey L.,  Le Mont Olympe et l’ Acarnanie, 1860

11.  Leon Heuzey, Οδοιπορικό στην Τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία, μετάφρ. Χρ. Ι. Δημητρόπουλος, Σχολ. Θ. Α. Νημάς, Θεσσαλονίκη 1991.

12.  Holland Henry, M.D. F.R.S., Travels in the Ionian Isles, Albania, Thessaly, Macedonia, &c., London, 1815

13.  Kern Ο.,  Nordgriech. Skizzen 1912

14.  Kurtz  M., Le Mont Olymp, Neuchatel, 1923

15.  Kurtz, Ο.,    RE

16.  Leake W.Μ., Τravels in Νorthern Greece, ΙΙΙ, 1835, 330 ff., 

17.  Nilsson M.,  The Mycenean origin of Greek mythology, 1932

18.  Ρritchett Κendrick, Χerxes' Route over Μount Οlympos, ΑJΑ 65, 1961

19.  Ρritchett Κendrick,, Studies in Ancient Greek Topography II [1969] 145-163, The Battle of Pydna in 168 BC .  Appendix on the Route of Romans over Mount Olympos in 169 BC, 164-176.

20.  Ρritchett Κendrick,, Studies in Ancient Greek Topography VII, [1991] 101-136, Livy’s Route Through the Lower Olympos in 169 BC.

21.  W. F. Otto Die Goetter Griechenlands2 1934

22.  Pouqueville, Φραγκίσκου Καρόλου Ούγγου, Λαυρέντιου, Ταξίδι στην Ελλάδα, Μακεδονία, Θεσσαλία [Ανοιξη του 1806], εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη

23.  Ρritchett Κendrick, Χerxes' Route over Μount Οlympos, ΑJΑ 65, 1961

24.  Κendrick Ρritchett, Χerxes' Route over Μount Οlympos, ΑJΑ 65, 1961,  και   Αppendix on Route of Romans over Μount Οlympos in 169 ΒC.Studies in Αncient Greek Τopgrarhy, Univ. Calif. Ρubl. Class. Stud. Vol. 4, 164 ff., Greek Section of Ρeutinger Τable, Studies in Αncient Greek Τopograpphy 3, 213 ff., Τhe Βattle of Ρydna in 168 ΒC., Studies in Αncient Greek Τopography 145 ff.

25.  Pritchett W.K., Studies in Ancient Greek Topography, II [1969] 145-163, 164-176

26.  Pritchett W.K., Studies in Ancient Greek Topography, VII [1991] 101-136

27.  Rizakis Α., Une forteresse Μacedonienne dans l΄Οlympe, ΒCΗ 1986, Ι, 331 κεξ.

28.  Staehlin Das hell. Thessalien 1924.

29.  Tozer H.F.,  Περιήγηση στη Θεσσαλία το 1869, Θεσσαλικό Ημερολόγιο 40, 2001, σ. 3-28,  μετάφραση Αλ. Γαλατούλης.

30.  Uspenskij Porf. , Περιήγηση στις Μονές της Οσσας και του Ολυμπου το 1859, Θεσσαλικό Ημερολόγιο 36, 1999, σ. 3-38, μετάφραση Τέσσας Λεβέντη.

31.  Wilamowitz ‘Zeus’, Vortr. d. Bibl. Warburg 1923/24, Der Glaube d. Hellenen I (1931). II (1932)

32.  Αγγελίδη Α., Αναδρομή στην Ιστορία της Μακεδονίας, εκδ. Μάτι, Κατερίνη 1989

33.  Αναγνωστόπουλος Π.Ν., Η Αρχαία Ολυμπική Πιερία, Κατερίνη, 1971.

34.  Β Διεθνές Συμπόσιο: Η προστασία, ανάδειξη και ανάπτυξη του Ολύμπου, Δήμος Λιτοχώρου, 1997

<!--[if !supportLists]-->35.  Βακαλόπουλου Απ., Τα Κάστρα του Πλαταμώνα και της Ωριάς Τεμπών και ο Τεκές του Χασάν Μπαμπά 1972

36.  Αναγνωστοπούλου Π. Η Αρχαία Ολυμπια Πιερία, 1971

37.  Δημιτσά Μ., Αρχαία Γεωγραφία της Μακεδονίας, Τοπογραφίας, 2 1874(1988), 56 κεξ και

38.  Δήμιτσα Μ., Η Μακεδονία εν Λίθοις Φθεγγομένοις και Μνημείοις σωζομένοις, 1896(1988), 133 κεξ

39.  Επιστημονικό Συνέδριο: Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεώτερα Χρόνια, Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Α.Ε.

40.  Ευαγγελίδης Τρύφων, Νέα Ελλάς, Αθήνα 1913, επαν. Μάτι, Κατερίνη 2002.

41.  Δ. Ευγενίδου, Κάστρα Μακεδονίας και Θράκης, 1997

42.  Ζώτος Μολοσσός Β. Δ., Ηπειρωτικαί Μακεδονικαί Μελέται, τ. Δ, Δρομολόγιον της ελληνικής χερσοννήσου, τεύχος Γ, Μακεδονία και Σερβία, Αθήναι 1887.

43.  Καζταρίδης Ι.Φ., Η Μακεδονία κτά την Τουρκοκρατία, Η Πιερία των Περιηγητών και των Γεωγράφων, Εκδόσεις Μάτι, Κατερίνη, 2002

44.  Κουκούδης Αστέριος, Οι Ολύμπιοι Βλάχοι και τα Βλαχομογλενά, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001.

45.  Κουρουζίδης Σάκης, Ολυμπος: Κείμενα και εικόνες δύο αιώνων, Πιερική Αναπτυξιακή, 2001.

46.  Κοτζιά Ν., Λείβηθρα, Πίμπλεια, Πιερίς, Η Πατρίς του Ορφέως, ΑΕ 1948-1949, Χρονικά, 25 κεξ.W.

47.  Κυρίτσης Γιάννης, Ο Ολυμπος του Boissonas, Δήμος Λιτοχώρου, 2002

48.  Κυριαζόπουλος, B., -Γ.Λιβαδάς, Αρχαιολογικά ευρήματα επί της κορυφής του Ολύμπου Αγιος Αντώνιος, ΑΔ 22, 1967, 6 κεξ.

49.  Κυρίτης Γιάννης, Ο Όλυμπος του Boissonas, Δήμος Λιτοχώρου, 2002

50.  Μ.Μπέσιος-Μαρία Παππά, Πύδνα

51.  Μελετζής Σ., Ολυμπος, 1987

52.  Μέρτζιος Κ., Μνημεία της Μακεδονικής Ιστορίας, 1947

53.  Νέζης Ν., Ολυμπος, Αθήνα 1986

54.  Οι Αρχαιολόγοι Μιλούν για την Πιερία, 1984 [1985]

55.  Οι Αρχαιολόγοι Μιλούν για την Πιερία, Καλοκαίρι 1985 [1986]

56.  Οι Αρχαιολόγοι Μιλούν για την Πιερία, Καλοκαίρι 1986 [1990]

57. Παρθενίου, επισκόπου Κίτρους, Περιγραφή Επισκοπής Περιφέρειας Κίτρους επί Τουρκοκρατίας, Φωτοτυπημένη έκδοση(1918) 1986

58.  Σιχνά Ν., Οδοιπορικαί Σημειώσεις Μακεδονίας, Ηπείρου, 1886, 30 κεξ.

59.  Ψιλοβίκος Α., Γεωμορφολογικές , μορφογενετικές, τεκτονικές, ιζηματολογικές και κλιματικές διεργασίες που οδήγησαν στο σχεδιασμό και στη εξέλιξη σύνθετων αλλουβιακών ριπιδίων στον Όλυμπο, 1981 <!--[endif]-->

60.  Παντερμαλής Δ., Δίον. Αρχαιολογικός Χώρος και Μουσείο, 1997. <!--[endif]-->

61.  Πουλάκη – Παντερμαλή Ε., Όλυμπος 2, Μακεδονικόν Όρος, Μετεωρότατον, Αμητός Β, 1986, 699 κεξ 62.  Πουλάκη – Παντερμαλή Ε, Θρηικήιση παρά Προμολήισιν Ολύμπου,  Αρχαία Θράκη, Πρακτικά 2ου Διεθνούς Συμποσίου Θρακικών Σπουδών, Κομοτινή 1997, 569.

63.  Πουλάκη – Πατερμαλή Ε, Μακεδονίς Γη, Αφιέρωμα στον N. Hammond, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Παράρτημα Μακεδονικών Αρ. 7, Θεσσαλονίκη 1997, 365.

64.  Πρακτικά Διημέρου Συνεδρίου για τον Ολυμπο, Λάρισα 1993

65.  Στεφανίδου-Τιβερίου Θ., Ανασκαφή Δίου, Η Οχύρωση, Θεσσαλονίκη 1998

66.  Τσοπανάκης Α., [Γλωσσικά της Μακεδονίας, Ancient Macedonia (1970), 334] Χρυσοστόμου Π., Η λατρεία του Δία ως καιρικού θεού, ΑΔ 44-46 (1989-1991) 21-72