Κομπολόι - Εισαγωγή
- Πληροφοριακά Στοιχεία
- Δημοσιεύθηκε : Δευτέρα, 14 Απρίλιος 2014 07:44
- Γράφτηκε από Έφη Πουλάκη-Παντερμαλή
Κομπολόι, Πιθεών και Αγρέπαυλις
σε Αμπελώνα της χώρας των Λειβήθρων
 |
|
Τρισδιάστατη (Β εναλλακτική) πιθανή αναπαράσταση του οικοδομικού συγκροτήματος στο Κομπολόι από ΝΑ. |
Copyright Εφη Φ. Πουλάκη Παντερμαλή
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Δεν είναι δυνατόν να μην παραδεχθούμε ότι έχουμε σήμερα πρόσβαση σε όλα τα αγαθά που προσφέρει η ειρήνη, χάρη στη παγκοσμιοποίηση που εγκατέστησε το μεγαλείο της Ρώμης.
Και όμως, -η μόνη τέχνη που καλλιεργείται είναι αυτή της φιλαργυρίας. Από τότε μάλιστα που μόνο στολίδι της εξουσίας έγινε το χρήμα οι πραγματικές αξίες καταστράφηκαν και η δουλοπρέπεια κατέληξε να είναι ο μόνος τρόπος για να προοδεύσει κανείς. Γιατί ακόμη και οι άξιοι προτιμούν να καλλιεργούν ελαττώματα των άλλων παρά τα δικά τους χαρίσματα.
Εμείς όμως σήμερα, ερευνούμε άλλα θέματα, που αυτούς περνούν απαρατήρητα. Και δεν θα μπορούσε να γίνει καλύτερη αρχή από αυτή που ξεκινά με την άμπελο.
Πλίνιος, Φυσική Ιστορία 14, Ι-13
 |
|
Δορυφορική φωτογραφία της περιοχής του Ολύμπου, |
Το Κομπολόι είναι μία από τις ανασκαφές που προκάλεσαν τα μεγάλα Τεχνικά Έργα στην είσοδο της Μακεδονίας από τα Τέμπη , στην πεδινή περιοχή των Λειβήθρων, όπου ανασκάφηκαν κατά τη διάρκεια εργασιών για την κατασκευή της νέας σιδηροδρομικής γραμμής τρία ανασκαφικά μέτωπα. Από νότο προς βορρά ονομάστηκαν Κομπολόι, Ντουβάρι Ι και Ντουβάρι ΙΙ. Καλύτερα σωζόμενο και σημαντικότερο είναι το Κομπολόι, που βρίσκεται στη χ.θ. 7000+400-7000+455. Η Εθνική οδός Ε-75 διέρχεται 500μ. δυτικά και η ακτογραμμή της Σκοτίνας απέχει 700μ. τα ανατολικά.
 |
|
Αεροφωτογραφία της αγροτικής περιοχής των αρχαίων Λειβήθρων |
Στην περιοχή των ανασκαφών [Κομπολόι, Ντουβάρι 1+2], όπου καλλιεργούνται ελιές και ακτινίδια, δόθηκε η συμβατική ονομασία Λειβ-Ηρα από τις αρχικές συλλαβές των αρχαίων οικισμών, Λείβηθρα και Ηράκλειον που βρίσκονται σε εξίσου μικρή απόσταση. Κρίνοντας όμως από τη γεωμορφολογία της περιοχής και τα φυσικά όρια, τα Λειβ-Ηρα μάλλον ανήκουν στην χώρα των Λειβήθρων, όπως εξάλλου και σήμερα ανήκουν στην αγροτική περιοχή της Σκοτίνας και όχι του Παντελεήμονα (Πλαταμώνα). Κύρια χρήση στην περιοχή εξακολουθεί να είναι η γεωργική, με αυξανόμενη τάση να αντικατασταθεί από την τουριστική, δεδομένης της μικρής απόστασης από την παραλία [μπλε σημαία].
Ο ανασκαμμένος χώρος στο Κομπολόι είχε έκταση 3.560 τ.μ . Οι ανασκαφικές εργασίες ξεκίνησαν στα τέλη Μαΐου του 1997 και ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβριο του 2000 με μεγάλα διαστήματα διακοπών. Αποκαλύφθηκαν μια αγροικία και ένας οινηρός πιθεώνας, του τέλους 4ου και αρχών του 3ου αιώνα σε ενιαίο συγκρότημα συνολικών διαστάσεων 55Χ28μ., περίπου 1350τ.μ.. Τουλάχιστον βόρεια και νότια υπήρχαν υπόστεγοι πιθεώνες και άλλες κατασκευές, ενώ ανατολικά και δυτικά η εγκατάσταση συνεχιζόταν. Πρόκειται για δύο εσωστρεφή οικοδομήματα με προσανατολισμό ΒΔ-ΝΑ που αρθρώνονται γύρω από μία υπαίθρια αυλή το καθένα και συνδέονται μεταξύ τους με στεγασμένο διάδρομο που ανήκει λειτουργικά στο δυτικό. Επάλληλες αποθέσεις από χαλαρά αμμώδη χώματα, χαλικώδεις λίθους και κροκάλες συνθέτουν το υπέδαφος του συγκροτήματος. Με σκοπό την ερμηνεία του ευρήματος μελετήθηκε από τη παλαιοβοτανολόγο Εύη Μαργαρίτη όλος ο χώρος της ανασκαφής και, αν εξαιρεθεί ο πύργος της αγροικίας, τα φυτικά κατάλοιπα ήταν χιλιάδες και αποκλειστικά γίγαρτα της οινοφόρου αμπέλου
 |
|
Κάτοψη της ανασκαφής στο Κομπολόι. |
Η κυρίως οινοποίηση, δηλαδή η ζύμωση, γινόταν την αρχαιότητα σε πιθεώνες, θα υπήρχαν όμως και χώροι για βοηθητικές εργασίες, όπως π.χ. το μαγειρείο για τη συμπύκνωση του γλεύκους και την παρασκευή των αρτυμάτων, οι αποθήκες σκευών και απόθετων καρπών, κ.λπ. Επειδή εξάλλου αμπελουργία και οινουργία απαιτούσαν αφοσίωση και διαρκή απασχόληση όλη τη διάρκεια του χρόνου, ήταν δυνατόν να αναπτυχθεί δίπλα στο οινοποιείο και μία αγρέπαυλις του οίκου, όπως φαίνεται ότι συνέβη στο Κομπολόι, στο ενιαίο αυτό συγκρότημα των υστεροκλασικών - ελληνιστικών χρόνων. Ίσως μάλιστα η οικοδομική δραστηριότητα να πραγματοποιήθηκε στον αμπελώνα του αγροκτήματος, αν οι τάφροι που εντοπίστηκαν στο ΝΑ άκρο της αγροικίας είναι πράγματι όρχοι παλιότερου αμπελώνα, μετόρχιου +- 1,5 και +- 3 μ. και προσανατολισμού Β-Ν.
Αυτή η ανασκαφή, όπως και εκείνη στα γειτονικά «Τρία Πλατάνια» και την «Πηγή Αθηνάς», αποκάλυψαν κοντά στην αμπελόεσσα Ραψάνη, και όχι μακριά από τα Αμπελάκια, νέους οινουργικούς δρόμους των υστεροκλασσικών-ελληνιστικών χρόνων, που παρέχουν ενδείξεις ότι η ευρωπαϊκή παράδοση των οινόφιλων γαιοκτημόνων με τις μεγάλες αμπελοοινικές εγκαταστάσεις σε περιφανή αγροκτήματα είναι γνωστή στην αρχαία Μακεδονία, όπου και ίσως να ανάγεται διά της διαδόχου της στην Ευρώπη Ρώμης.